Vietstock - Doanh nghiệp bị hút vào 'cuộc chơi' trên thị trường chứng khoán?
Thị trường chứng khoán phục hồi ấn tượng kể từ đầu tháng 4, giữa thời điểm dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp. Sức sinh lời của những tài sản rủi ro ngay trong thời kỳ biến động thu hút nhà đầu tư ồ ạt mở tài khoản tìm kiếm lợi nhuận, và cùng chiến tuyến với họ có cả những doanh nghiệp niêm yết trên thị trường.
Vĩnh Hoàn (HOSE: VHC (HM:VHC)) báo cáo kết quả kinh doanh quý 2/2020 với doanh thu thuần giảm hơn 19% và lợi nhuận ròng sụt gần 49%. Đây không phải là điều bất ngờ giữa bối cảnh đại dịch bóp nghẹt thương mại toàn cầu, ảnh hưởng đến những doanh nghiệp định hướng xuất khẩu như “nữ hoàng cá tra”. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là khoản đầu tư vào cổ phiếu niêm yết với giá gốc gần 190 tỷ đồng xuất hiện tại BCTC của Vĩnh Hoàn.
|
Danh mục cổ phiếu của Vĩnh Hoàn vào cuối quý 2/2020
Nguồn: BCTC hợp nhất quý 2/2020
|
Động thái này diễn ra sau làn sóng doanh nghiệp ồ ạt mua cổ phiếu quỹ trong giai đoạn thị trường chứng khoán chao đảo những tháng đầu năm.
Sau khoảng thời gian làm ăn thuận lợi từ 2016-2019, không chỉ Vĩnh Hoàn mà nhiều doanh nghiệp niêm yết đều đã tích lũy được nguồn lực vốn liếng sung túc. Điều này giúp họ đảm bảo được thanh khoản và sức khỏe tài chính để đối mặt với những tháng ngày “khô hạn” có thể đến vì đại dịch.
Trong quý đầu tiên của năm 2020, khi Covid-19 ập đến, doanh nghiệp cũng bắt đầu ưu tiên tích trữ tiền. Dù vậy, lượng tiền tích trữ sau đó cũng đặt ra một bài toán về tính hiệu quả tài chính: Họ không thể cứ ôm khư khư một đống tiền. Và giữa lúc hoạt động sản xuất kinh doanh chững lại, đơn hàng bị tạm dừng,… thì thị trường chứng khoán lại cho thấy một kênh rót tiền hấp dẫn.
VN-Index đã bật tăng hơn 24.5% tính riêng trong quý 2/2020. Phần đông nhà đầu tư từ tay nhỏ đến tay to, từ lão làng kinh nghiệm cho đến F0 chân ướt chân ráo đều có lời trong khoảng thời gian này. Lãi từ hoạt động tự doanh của nhóm 75 công ty chứng khoán đạt đến gần 2.3 ngàn tỷ đồng trong quý 2 vừa qua, tức gấp gần 5 lần cùng kỳ năm trước.
Khối doanh nghiệp niêm yết cũng tận dụng thời cơ đăng ký mua cổ phiếu quỹ, nhưng một số trong đó - tương tự Vĩnh Hoàn - còn nhắm đến các cổ phần giao dịch trên thị trường.
Theo số liệu tại các BCTC quý 2 vừa được công bố, Thành Thành Công - Biên Hòa (TTC Sugar, HOSE: SBT (HM:SBT)) và Xuất Nhập khẩu Bình Thạnh (Gilimex, HOSE: GIL) đã mua vào lần lượt cổ phiếu của Điện Gia Lai (HOSE: GEG) và Garmex Sài Gòn (HOSE: GMC (HM:GMC)). Động thái được cho là nhằm tranh thủ nâng sở hữu với “giá tốt” tại các doanh nghiệp mà họ đã có lợi ích liên quan từ lâu. Bước đi của 2 doanh nghiệp này nhiều khả năng không nhằm chạy theo lợi nhuận ngắn hạn.
|
Danh mục cổ phiếu của SBT vào cuối quý 2/2020
Nguồn: BCTC hợp nhất của SBT
|
Không chỉ những ông lớn, một doanh nghiệp nhỏ là Sách Giáo dục tại Thành phố Hà Nội (Haebco, HNX: EBS) cũng mạnh tay khi gom gần 18 tỷ đồng cổ phiếu trong quý 2. Con số tuy không lớn về giá trị tuyệt đối nhưng nó bằng đến gần 11% tổng tài sản của công ty in ấn sách này.
|
Danh mục cổ phiếu của Haebco vào cuối quý 2/2020
Nguồn: BCTC quý 2 của EBS
|
Những cái tên kể trên gia nhập hàng ngũ của những tay chơi trên thị trường cổ phiếu từ lâu như MHC (HOSE: MHC), CTCP SCI (HOSE: S99 (HN:S99)) hay SAM Holdings (HOSE: HM:SAM).
* Khi doanh nghiệp cũng là ‘tay chơi’ trên thị trường chứng khoán
Thật khó để nhận định về tính hiệu quả đối với động thái mua cổ phiếu của các doanh nghiệp. Liệu họ đang tìm cách đa dạng hóa hướng sử dụng nguồn vốn hay đang chạy theo lợi nhuận ngắn hạn, hay có lẽ chỉ là cố gắng tối ưu hiệu quả của lượng tiền mặt nhàn rỗi không thể đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong mùa dịch,…?
Dù vậy, việc các doanh nghiệp đầu tư cổ phiếu xưa nay vốn không được đánh giá cao, bởi đó là dấu hiệu của sự mất tập trung. Hơn nữa, những biến động khôn lường trong giai đoạn hiện tại còn đặt những khoản đầu tư cổ phiếu của các doanh nghiệp trước lằn ranh đỏ.
MHC trước khi báo lãi gần 49 tỷ đồng nhờ ghi nhận hoàn nhập tài chính trong quý 2, thì cũng đã trải qua quý đầu tiên của năm lỗ ròng xấp xỉ 127 tỷ đồng khi danh mục cổ phiếu mất giá. VN-Index từng giảm hàng trăm điểm trong năm nay, và khó ai dám chắc thị trường có trải qua một giai đoạn đen tối như vậy lần nữa.
Ngay cả đế chế đầu tư và kinh doanh đa ngành Berkshire Hathaway của huyền thoại Warren Buffett đến nay thậm chí vẫn chưa thực sự xuống tiền. Một trong những quyết định lớn nhất mà nhà hiền triết xứ Omaha đưa ra lại là mua 5.1 tỷ USD cổ phiếu quỹ và tránh xa thị trường chứng khoán.
Tại Việt Nam, không ít bài học cay đắng đã được dạy trong quá khứ. Cơ Điện Lạnh (HOSE: REE (HM:REE)) hiện là một công ty đầu tư thành công trong lĩnh vực hạ tầng điện nước, nhưng trước đây cũng từng gánh chịu thua lỗ bởi sự sụt giảm giá trị của các khoản đầu tư cổ phiếu trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Trả lời chất vấn từ cổ đông tại cuộc họp thường niên cuối tháng 06/2020, Chủ tịch REE - bà Nguyễn Thị Mai Thanh khẳng định Công ty sẽ không trở lại con đường đầu tư tài chính đầy rủi ro trước đây bất kể thị trường chứng khoán thời gian qua trông rất hấp dẫn.
Hành động mua cổ phiếu của các công ty khác cũng là một dấu hiệu có thể khiến giới đầu tư dè chừng: Phải chăng những người điều hành doanh nghiệp cho rằng cổ phiếu của công ty khác đáng mua hơn cổ phiếu của chính họ (cổ phiếu quỹ)?
Trong giai đoạn mà hàng loạt doanh nghiệp đăng ký mua lại cổ phiếu quỹ, Vĩnh Hoàn với cả ngàn tỷ đồng tiền gửi ngân hàng không hề thực hiện bất kỳ giao dịch nào.
Thừa Vân
