Bài viết nguyên bản bằng tiếng Anh. Đây là bản dịch sang tiếng Việt từ bản gốc.
Đối với thị trường dầu mỏ, 5/11 là ngày mà các lệnh trừng phạt kinh tế Mỹ đối với dầu và gas Iran có hiệu lực. Dưới đây là 6 diễn biến trong khu vực có thể ảnh hưởng đến giá dầu trong vòng vài tháng tới trước khi lệnh cấm vận có hiệu lực.
1. Trung Quốc
Trung Quốc là khách hàng lớn nhất của Iran. Trong tháng 7, Trung Quốc nhập khẩu 767.000 thùng dầu Iran mỗi ngày. Trước các biện pháp trừng phạt, nhiều đơn vị bảo hiểm đã ngừng cung cấp dịch vụ cho các tàu chở dầu Iran.
Trước vấn đề này, theo Reuters, các nhà nhập khẩu Trung Quốc như Tập đoàn nhà nước Zhuhai Zhenrong và Sinopec Group (NYSE:SHI) đã có thoả thuận với Iran quy định rằng nếu đòn trừng phạt có hiệu lực, mỗi nước có thể chuyển sang sử dụng tàu chở dầu do Iran điều hành. Theo các điều khoản của thoả thuận này, một công ty con của Công ty dầu khí quốc gia Iran (NIOC) sẽ bảo hiểm toàn bộ rủi ro và chi phí liên quan đến việc vận chuyển dầu thô đến Trung Quốc. Trung Quốc và Iran đồng ý chuyển sang các tàu chở dầu do Iran vận hành trong tháng 7 và Trung Quốc dự kiến sẽ tiếp tục nhập khẩu dầu Iran theo cách này.
Trung Quốc cho biết họ không có kế hoạch tăng sản lượng dầu mua từ Iran, nhưng không rõ Mỹ sẽ phản ứng như thế nào nếu Trung Quốc không nỗ lực giảm khối lượng. Khi giá dầu từ các nhà cung cấp toàn cầu khác tăng, Trung Quốc sẽ không thể không nhập khẩu dầu Iran giá rẻ, đặc biệt Bắc Kinh không coi trọng đòn trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
2. Pháp
France’s Total (NYSE:TOT) báo cáo họ đã hoàn tất việc rút khỏi thoả thuận với Iran. Tập đoàn năng lượng đa quốc gia này là công ty dầu lớn duy nhất ký hợp đồng với Iran để phát triển mỏ dầu và khí đốt sau ở Iran sau khi chính quyền Obama thực hiện Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA) thường được gọi là thoả thuận hạt nhân Iran. Tập đoàn Total cho biết công ty chỉ đầu tư khoảng 40 triệu USD vào dự án. Sau khi Trump tuyên bố sẽ khôi phục lại đòn trừng phạt lên Iran ngày 5/11, Otal quyết định không dính líu tới Iran nữa tại mỏ South Pars Gas. Iran hối thúc Total xin Chính phủ Mỹ miễn trách các lệnh trừng phạt nhưng theo Bộ trưởng dầu mỏ Iran, điều này đã bị từ chối.
Trước đó, Iran đã tuyên bố rằng công ty dầu khí quốc doanh Trung Quốc CNPC sẽ tiếp quản toàn bộ cổ phần của Total tại dự án. Thoả thuận South Pars được thiết kế ban đầu là dự án giữa Total, CNPC và công ty con của NIOC, Petropars. Tuy nhiên vẫn chưa rõ liệu CNPC có chấp nhận số cổ phần này không, và tăng mức độ sở hữu từ 30% lên 80%. Sự ra đi của Total khỏi dự án là một trở ngại lớn cho việc phát triển các nguồn khí gas mới tại Iran.
3. Ấn Độ
Ấn Độ là khách hàng lớn thứ hai của Iran với lượng dầu cấp cho Ấn Độ khoảng 10% nhu cầu. Một số nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã cắt giảm lượng nhập khẩu dầu của Iran. Tuy nhiên, những nhà máy lọc dầu của nhà nước thì vẫn chưa.
Các quan chức Ấn Độ cho biết họ sẽ không tuân thủ các lệnh cấm vận của Mỹ. Tuy nhiên hiện nay, các lệnh trừng phạt thứ cấp của Mỹ sắp xảy ra, Ấn Độ dường như đã thay đổi chính sách của họ và yêu cầu Chính phủ Mỹ được chính thức miễn trừ.
Ấn Độ đồng ý cắt giảm nhập khẩu dầu Iran khoảng 50% đổi lại lệnh miễn trừ chính thức của Chính phủ Mỹ để tiếp tục nhập khẩu dầu Iran. Ấn Độ nhập khẩu trung bình 597.000 thùng/ngày từ Iran. Vẫn chưa rõ liệu Chính phủ Mỹ có đồng ý miễn trừ không nhưng khi xét động thái này của Ấn Độ đối với Mỹ trong vài tháng qua, yêu cầu miễn trừ vẫn chưa được chấp thuận.
4. I-rắc
Reuters cho biết Chính phủ I-rắc đã quyết định yêu cầu Mỹ cho phép “bỏ qua” các lệnh cấm vận Mỹ đối với dầu Iran. I-rắc gần đâu đã ký hợp đồng với Iran để trao đổi dầu thô từ mỏ Kirkuk phía Bắc với mỏ dầu Iran phía Nam. Kế hoạch này đang bị chậm trễ vì không có cơ sở hạ tầng đường ống kết nối giữa hai nước vfa kế hoạch vận chuyển dầu qua biên giới với Iran bị trì hoãn do những lo ngại về an ninh.
Iran là một đối tác thương mại lớn với I-rắc. Khoảng 15% hàng nhập khẩu của I-rắc là từ Iran. Không rõ Mỹ có ý định gì đối với yêu cầu này từ I-ắc nhưng xem xét về lượng dầu mỏ I-rắc có thể sản xuất, có khả năng chính quyền Trump sẽ chấp thuận yêu cầu miễn trừ này.
5. Mỹ
Mỹ đang chuẩn bị đưa thêm dầu từ Khu dự trữ dầu mỏ chiến lược trước các biện pháp trừng phạt. Chính quyền Trump quan ngại rằng việc loại dầu Iran khỏi thị trường sẽ khiến giá dầu tăng đột biến ngay trong cuộc bầu cử giữa kỳ.
Nếu giá xăng tăng quá cao, điều này gây khó khăn về mặt Chính trị cho Đảng cộng hoà trong các cuộc bẩu cử. Quốc hội đã uỷ quyền việc bán loại dầu này trước khi Trump thông báo các biện pháp trừng phạt mới. Tuy nhiên giá dầu hiện nay được Bộ năng lượng Mỹ bán ra đã được hẹn giờ để 11 triệu thùng dầu được tung ra đúng vào thời điểm lệnh trừng phạt bắt đầu có hiệu lực.
6. Iran
Iran đã giảm giá dầu để khiến sản phẩm của họ hấp dẫn hơn đối với các khách hàng Châu Á. Cho đến nay, giá dầu Iran hạng nhẹ đã giảm 80 xu/thùng và giá dầu hạng nặng giảm 60 xu/thùng.